IronMan kojarzący się wszystkim ze znaną postacią filmową to w medycynie akronim bardzo ważnego badania klinicznego prowadzonego u chorych z niewydolnością serca.

Z danych WHO z 2023 roku wynika, że na świecie jest około 0,5 mld kobiet i 0,25 mld dzieci z anemią. Niedobory żelaza ,które nie zawsze manifestują się anemią mogą dotyczyć nawet 1/3 populacji świata. Do najczęstszych przyczyn należą: za mała podaż(nieprawidłowa dieta, rygorystyczne odchudzanie), stany zwiększonego zapotrzebowania(okres ciąży, okres dojrzewania, choroby infekcyjne, intensywne uprawianie sportu, niewydolność serca, choroby zapalne tarczycy)zaburzenia wchłaniania(stany zapalne jelit i żołądka)i zwiększona utrata(krwawienia np. z przewodu pokarmowego, obfite miesiączki). Najwięcej żelaza jest w hemoglobinie(krew)75%, w ferrytynie około 20%, w transferynie(białko osocza) 0,1%, w enzymach oddechowych 1%, w mięśniach 4% i niewielka ilość w wątrobie(hemosyderyna). Niedobór żelaza rozpoznaje się przy stężeniu poniżej 14umol/L, ferrytyny poniżej 100ng/mli TSAT(saturacja transferyny) poniżej 20%.

W niewydolności serca często dochodzi do niedokrwistości z powodu zaburzeń wchłaniania(niedokrwienie śluzówki jelit i żołądka), zwiększonej utraty(leki p/płytkowe i p/krzepliwe, leki stosowane w zapaleniach żołądka i zobojętniające) i towarzyszącej niewydolności nerek(przewlekłe niedokrwienie). Niedokrwistość powoduje spadek oporu obwodowego, spadek ciśnienia tętniczego i wtórne pogorszenie funkcji nerek i jelit zamykając błędne koło chorobowe. Niedobory żelaza mogą występować w różnych chorobach układu krążenia, nie tylko w niewydolności. Choroba niedokrwienna lub zawał serca to także stany zapalne indukujące syntezę hepcydyny- inhibitora przemian żelaza. W konsekwencji około 40-70% osób z niewydolnością serca, chorobą naczyń mózgowych, stenozą aortalną(wada serca), migotaniem przedsionków, nadciśnieniem płucnym  lub chorobą niedokrwienną cierpi na niedobory żelaza.

Jak przedstawiono powyżej niedobory żelaza są powszechne prawie we wszyskich chorobach serca i układu krążenia. Tak więc suplementacja żelaza może istotnie i korzystnie wpływać na przebieg tych schorzeń. Proponuje się aby u pacjentów z jakąkolwiek chorobą serca  i TSAT niższym niż 20% lub stężeniem żelaza poniżej 14umol/L rozpoczynać suplementację żelaza. W przypadku obniżenia hemoglobiny poniżej 13g/dl u kobiet i poniżej 14g/dl u mężczyzn suplementację żelaza rozpoczyna się przy TSAT(saturacja transferyny) niższym niż 30% lub stężeniu żelaza w surowicy niższym niż 20umol/L. Istotne znaczenie ma sposób suplementacji. Droga doustna jest łatwo dostępna i prosta ale mniej skuteczna,  droga dożylna jest trudniejsza i mniej dostępna, ale bardziej skuteczna.

Przeprowadzono wiele badań klinicznych, ale jak dotychczas udało się udowodnić w sposób jednoznaczny skuteczność dożylnej suplementacji żelaza u chorych z niewydolnością serca ze zredukowaną frakcją wyrzucania(EF poniżej 50%) i niedoborami żelaza definiowanymi jako spadek poziomu ferrytyny poniżej 100ug/L lub pomiędzy 100-299ug/L i TSAT poniżej 20%.Suplementacja żelaza u takich osób z silnymi dowodami(badania kliniczne-IronMan, Confirm-HF, Affirm-AHF) powoduje poprawę samopoczucia, zwiększenie wydolności serca, poprawę rokowania, obniżenie śmiertelności i spadek hospitalizacji. Szczególnie silnych dowodów u pacjentów ambulatoryjnych dostarcza niedawno opublikowane badanie IronMan przeprowadzone u ponad 1100 pacjentów ambulatoryjnych z niewydolnością serca. Z analizy postępów medycyny i prowadzonych badań należy spodziewać się w przyszłości rozszerzenia wskazań do dożylnej suplementacji żelaza na większość schorzeń układu krążenia.

Aktualnie zgodnie z wytycznymi ESC(Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne) stosujemy 2 dożylne preparaty żelaza -karboksymaltozę lub derizomaltozę żelaza(preferujemy derizomaltozę ponieważ nie wywołuje hipofosfatemii). Dawka zależna jest od poziomu hemoglobiny i masy ciała. Preparaty rzadko powodują działania niepożądane i są dobrze tolerowane przez pacjentów(reakcje anafilaktyczne 0,1% pacjentów, łagodne działania niepożądane u 2,2%).

W naszej Poradni istnieje możliwość umówienia się na dożylny wlew żelaza w kameralnych i bezpiecznych warunkach (jednoosobowa sala, pełne monitorowanie czynności układu krążenia-rytm serca, ciśnienie krwi, saturacja krwi). Pacjentem opiekuje się pielęgniarka, w Poradni wyposażonej w niezbędne narzędzia do przeciwdziałania powikłaniom zawsze znajduje się lekarz kardiolog. Zapytaj swojego lekarza prowadzącego o wskazania oraz recepcję o dostępne terminy.